Ξέρω τί θα μου πεις… ότι έχουν αλλάξει πολλά! Και θα συμφωνήσω.
Είναι όμως οι σχέσεις σε κρίση ή απλά είναι διαφορετικές κι εμείς δυσκολευόμαστε να μεταβληθούμε και να ακολουθήσουμε τις νέες συνθήκες;
Τις προάλλες βρέθηκα σε μία συζήτηση και μία κοπέλα είπε το εξής:”Οι σχέσεις σήμερα έχουν ισοπεδώθει! Δεν υπάρχουν πια σχέσεις.”
Παρατήρησα ότι δυσκολεύτηκα να το πιστέψω. Γενικότερα, δεν είμαι υπερ της γενίκευσης. Από την άλλη όμως, αναρωτήθηκα τί μπορεί να σημαίνει αυτό για κάποιον αν το πιστεύει:
- Να σταματήσει να προσπαθεί πλέον για τις σχέσεις;
- Να μην έχει προσδοκίες;
- Ότι όλα είναι αναλώσιμα και ρευστά;
- Να προστατεύει τον εαυτό του από τις απογοητεύσεις/ματαιώσεις;
- Nα φοβάται τη δέσμευση και τις απαιτήσεις που αυτή έχει;
Στην ατάκα της γυναίκας αυτής είδα πολλούς που μπορεί να ασπάζονται το δικό της πιστεύω. Το σίγουρο πάντως είναι πως δεν πρόκειται απλώς για μία διαπίστωση· παρά για μία δήλωση συναισθηματικής θέσης. Δηλαδή μια αντανάκλαση προσωπικών πληγών, φόβου για δέσμευση και αίσθησης ότι ο κόσμος έχει αλλάξει… κυρίως προς το χειρότερο.
Ο κόσμος έχει αλλάξει και επομένως και οι σχέσεις. Σε αυτό δεν θα διαφωνήσω και ενδεχομένως να μην είναι όλες οι αλλαγές θετικές. Λογικό, αν σκεφτεί κανείς πως δεν αλλάζουν τα πράγματα μόνο προς το καλύτερο. Όμως, το θέμα δεν είναι να νοσταλγούμε το παρελθόν, και να αποστασιοποιούμαστε απέναντι στις νέες συνθήκες, αλλά να δούμε πως θα σταθούμε απέναντί τους.
Πώς;
Αν σταθούμε μόνο στη νοσταλγία για το παρελθόν, ίσως παγιδευτούμε σε μια μόνιμη απογοήτευση.
Αντίθετα, αν αναγνωρίσουμε τις δυσκολίες αλλά και τις νέες δυνατότητες, τότε ίσως καταφέρουμε να χτίσουμε συνδέσεις πιο αληθινές, ακόμη κι αν είναι διαφορετικές από αυτές που ξέραμε.
Οι σχέσεις σήμερα απαιτούν περισσότερη επίγνωση, ειλικρίνεια και διάθεση για συνεχή επαναπροσδιορισμό. Δεν είναι εύκολο – είναι η ευκαιρία όμως να γίνουν πιο αυθεντικές από ποτέ.
Τί σημαίνει πιο αυθεντικές;
Οι σχέσεις σήμερα δεν «κρατιούνται» από κοινωνικούς κανόνες, ανάγκη επιβίωσης ή κοινωνική πίεση — τουλάχιστον όχι στον ίδιο βαθμό με παλαιότερα.
Παλιά, οι άνθρωποι συνήθιζαν να μένουν μαζί επειδή «έτσι έπρεπε» ή επειδή δεν υπήρχε εναλλακτική. Αυτό δημιουργούσε σταθερότητα μεν, όχι πάντα ουσιαστική σύνδεση δε.
Σήμερα, το να είσαι σε σχέση είναι (θεωρητικά) επιλογή και όχι υποχρέωση.
Αυτό σημαίνει ότι αν κάποιος επιλέγει να μείνει, είναι πιο πιθανό να το κάνει γιατί θέλει πραγματικά τον άλλον, όχι επειδή τον χρειάζεται ή φοβάται τις συνέπειες του χωρισμού.
Άρα, όσες σχέσεις επιβιώνουν μέσα σε αυτό το πιο απαιτητικό περιβάλλον, συχνά είναι πιο γνήσιες και βασισμένες σε αμοιβαία θέληση, κι όχι σε καταναγκασμό.
Παράγοντες που επηρεάζουν τις σχέσεις
Όμως, αυτό το περιβάλλον δεν είναι ουδέτερο· διαμορφώνεται από διάφορους παράγοντες που μας επηρεάζουν και αλλάζουν και τον τρόπο που συνδεόμαστε και σχετιζόμαστε. Δεν είναι μόνο ο κόσμος που άλλαξε ή χάλασε λοιπόν!
- Αλλαγή ρυθμού ζωής: Ζούμε σε έναν γρήγορο, απαιτητικό ρυθμό, με λιγότερο χρόνο για ουσιαστική επαφή. Η καθημερινή κούραση και το στρες αφήνουν λίγα αποθέματα αντοχής, υπομονής και ενσυναίσθησης.
- Μετατόπιση αξιών και προτεραιοτήτων: Οι προηγούμενες γενιές συχνά έβλεπαν τη σχέση ως κάτι που έπρεπε να κρατηθεί πάση θυσία. Σήμερα υπάρχει μεγαλύτερη έμφαση στην προσωπική ευτυχία και αυτοπραγμάτωση, που σημαίνει ότι οι άνθρωποι φεύγουν πιο εύκολα αν νιώθουν ότι η σχέση τους δεν τους εξυπηρετεί πια.
- Κοινωνικά δίκτυα και τεχνολογία: Προσφέρουν συνεχή πειρασμό, συγκρίσεις και εναλλακτικές (το «γρασίδι αλλού είναι πιο πράσινο»). Δημιουργούν μη ρεαλιστικές προσδοκίες, αφού βλέπουμε μόνο το «φιλτραρισμένο» και ωραιοποιημένο κομμάτι της ζωής των άλλων.
- Περισσότερη αυτονομία, ειδικά των γυναικών: Οικονομική και κοινωνική αυτονομία σημαίνει ότι κανείς δεν μένει πια σε μια μη λειτουργική σχέση για λόγους επιβίωσης. Η ισοτιμία είναι θετική, και οι καινούριες ισορροπίες που προκύπτουν συχνά δοκιμάζουν τα ζευγάρια.
- Μειωμένη αντοχή στις δυσκολίες: Η κουλτούρα του «τα θέλω όλα τώρα» κάνει την υπομονή και την επίλυση συγκρούσεων πιο δύσκολη. Εξασκούμαστε λιγότερο στην ανεκτικότητα, είμαστε λιγότερο ψυχικά ανθεκτικοί και δίνουμε περισσότερη έμφαση στην άμεση ικανοποίηση.
- Άνοιγμα της επικοινωνίας… και ταυτόχρονα περισσότερη σύγκρουση: Σήμερα συζητάμε πιο ανοιχτά για συναισθήματα, όρια και ανάγκες, κάτι που είναι θετικό. Όμως αυτό σημαίνει και περισσότερη αντιπαράθεση, ειδικά όταν δεν υπάρχει κοινή γλώσσα επικοινωνίας και διαλόγου.
Συμπερασματικά
Οι σχέσεις δεν είναι απαραίτητα «χειρότερες» σήμερα — είναι απλώς διαφορετικές. Οι απαιτήσεις και οι δυνατότητες έχουν αυξηθεί, και μαζί και η πολυπλοκότητα. Παλαιότερα, απλούστεροι λόγοι όπως η επιβίωση κρατούσε τα ζευγάρια μαζί, σήμερα η σύνδεση πρέπει να στηρίζεται σε επικοινωνία, σεβασμό και κοινές αξίες για να αντέξει. Κι αυτό απαιτεί προσπάθεια…
Μήπως οι σχέσεις άραγε βρίσκονται σε κρίση τελικά, διότί εμείς αρνούμαστε να προσαρμοστούμε στις αλλαγές και να επενδύσουμε περισσότερο;
*Φωτογραφία από Dollar Gill on Unsplash
