Η 10η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας.
Τί είναι η αυτοκτονία
Η αυτοκτονία είναι ο θάνατος που προκαλείται από το ίδιο το άτομο, με σκοπό την αφαίρεση της ζωής του. Μια προσπάθεια αυτοκτονίας είναι όταν το άτομο προκαλεί το ίδιο βλάβη στον εαυτό του με σκοπό να τερματίσει τη ζωή του, αλλά δεν πεθαίνει ως αποτέλεσμα των πράξεών του.
Γνώριζες ότι:
- Περισσότεροι από 700.000 άνθρωποι οδηγούνται στην αυτοκτονία παγκοσμίως
- Για κάθε αυτοκτονία υπάρχουν ακόμα περισσότεροι άνθρωποι που προσπαθούν να αυτοκτονήσουν. Μια προηγούμενη προσπάθεια αυτοκτονίας αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την αυτοκτονία στον γενικό πληθυσμό.
- Η αυτοκτονία αποτελεί την τέταρτη αιτία θανάτου εφήβων και νέων ηλικίας μεταξύ 15 – 29 ετών
- 75% των αυτοκτονιών παγκοσμιώς συμβαίνει στις χώρες με χαμηλά και μέτρια εισοδήματα
- Η κατάποση φυτοφαρμάκων, ο απαγχονισμός και τα όπλα αποτελούν τις πιο κοινές μεθόδους αυτοκτονίας παγκοσμίως
- Τα ποσοστά αυτοκτονίας αυξήθηκαν παγκοσμίως κατά 36% μεταξύ 2000 – 2021.
Κάθε χρόνο 703.000 άνθρωποι αποφασίζουν να βάλουν τέλος στη ζωή τους. Επίσης, υπάρχουν και πολλοί που προσπαθούν και δεν τα καταφέρνουν. Η αυτοκτονία δεν αφορά μόνο το άτομο που αποφασίζει να δώσει τέλος στη ζωή του, αφορά και την οικογένεια αυτού του ατόμου και την κοινότητα του, καθώς έχει μακροχρόνια επίδραση στα άτομα που μένουν πίσω.
Συνδεόμαστε με τα άτομα του περιβάλλοντός μας, ακόμα κι αν δεν το νιώθουμε ή πιστεύουμε πως όχι.
H αυτοκτονία ενός ατόμου μας αφορά όλους. Η αυτοκτονία αποτελεί ένα σοβαρό κοινωνικό και ψυχολογικό φαινόμενο, ωστόσο οι αυτοκτονίες μπορούν να προβλεφθούν και να αποφευχθούν με σωστές, βασισμένες σε επιστημονικά δεδομένα και συχνά χαμηλού κόστους παρεμβάσεις στον κατάλληλο χρόνο.
Στην Ελλάδα
- Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών της ΚΛΙΜΑΚΑ μεταξύ 2020 και 2022, υπήρξε αυξητική τάση στις αυτοκτονίες σχεδόν 25%
- Συγκεκριμένα ο αριθμός αυτοκτονιών που σημειώθηκε το 2022 στη χώρα μας αγγίζει τις 600, δηλαδή περίπου 2 αυτοκτονίες/μέρα, με τον ανδρικό πληθυσμό να φτάνει το 78%
- Η Κρήτη έχει υψηλούς ρυθμούς αυτοκτονίας που διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα για περίπου μια δεκαετία
- Οι περισσότερες αυτοκτονίες σημειώνονται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες (Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο)
- Το 95% των θανάτων θα μπορούσε να αποφευχθεί εάν είχαν γίνει έγκαιρες και αποτελεσματικές παρεμβάσεις
Αυτοκτονικός ιδεασμός
Ο αυτοκτονικός ιδεασμός είναι μια κατάσταση όπου κάποιος έχει επανειλημμένες σκέψεις, φαντασιώσεις ή έντονη επιθυμία να αυτοκτονήσει. Αυτές οι σκέψεις μπορεί να ποικίλουν από περαστικές ιδέες σχετικά με τον θάνατο μέχρι συγκεκριμένα σχέδια για την αυτοκτονία. Ο αυτοκτονικός ιδεασμός είναι ένας σοβαρός προβληματισμός και μπορεί να αποτελέσει ένδειξη της ύπαρξης σοβαρού ψυχικού προβλήματος ή αγωνίας.
Είναι σημαντικό να λαμβάνεται σοβαρά ο αυτοκτονικός ιδεασμός και να αναζητείται επαγγελματική βοήθεια. Οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν αυτοκτονικό ιδεασμό χρειάζονται υποστήριξη και περίθαλψη από ειδικούς στην ψυχική υγεία, καθώς και από τους φίλους και την οικογένειά τους. Η αντίδραση στον αυτοκτονικό ιδεασμό πρέπει να είναι άμεση και προσεκτική για την αποτροπή της αυτοκτονίας και την προστασία του ατόμου που την αντιμετωπίζει.
Αυτοκτονική συμπεριφορά
Η αυτοκτονική συμπεριφορά είναι η πρακτική ή η προσπάθεια αυτοκτονίας, δηλαδή η προσπάθεια του ατόμου να βλάψει τον εαυτό του με πρόθεση το θάνατο. Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να περιλαμβάνει ποικίλες μεθόδους και άλλες ενέργειες που μπορούν να οδηγήσουν στο θάνατο.
Η αυτοκτονική συμπεριφορά είναι ένας σοβαρός ψυχικός και ψυχολογικός προβληματισμός και απαιτεί άμεση προσοχή και βοήθεια από ειδικούς στην ψυχική υγεία και τον ψυχολόγο. Οι άνθρωποι που εκδηλώνουν αυτοκτονική συμπεριφορά βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση, και η προσεκτική παρακολούθηση και η αντίδραση από επαγγελματίες υγείας είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη του θανάτου και την παροχή υποστήριξης και θεραπείας.
Ποιοι βρίσκονται σε κίνδυνο
Φαίνεται να υπάρχει σχέση μεταξύ αυτοκτονίας και ψυχικών διαταραχών (όπως κατάθλιψη και διαταραχές χρήσης αλκοόλ) και προηγούμενης προσπάθειας αυτοκτονίας στις χώρες υψηλού εισοδήματος. Παρόλ’ αυτά, πολλές αυτοκτονίες συμβαίνουν αυθόρμητα σε στιγμές κρίσης λόγω έλλειψης της ικανότητας να αντιμετωπίσουν τα άτομα, το άγχος της ζωής, όπως οικονομικά προβλήματα, διάλυση σχέσης ή χρόνιος πόνος και ασθένεια.
Επιπλέον, η εμπειρία συγκρούσεων, καταστροφών, βίας, κακοποίησης ή απώλειας και το αίσθημα απομόνωσης συνδέονται δυναμικά με την αυτοκτονική συμπεριφορά. Οι ρυθμοί αυτοκτονίας είναι υψηλοί επίσης σε ευάλωτες ομάδες που βιώνουν διακρίσεις, όπως πρόσφυγες και μετανάστες, αυτόχθονες λαοί, άτομα ομοφυλόφιλα, αμφιφυλόφιλα, διεμφυλικά (LGBTQ+) και κρατούμενοι.
Παρέμβαση και έλεγχος
Οι αυτοκτονίες μπορούν να προληφθούν. Υπάρχουν αρκετά μέτρα που μπορούν να ληφθούν σε επίπεδο πληθυσμού, υποπληθυσμού και ατόμου για την πρόληψη της αυτοκτονίας και των απόπειρων αυτοκτονίας. Η προσέγγιση του ΠαγκόσμιοΥ Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) με μότο για την πρόληψη της αυτοκτονίας “ΖΗΣΕ ΤΗ ΖΩΗ” προτείνει τις εξής κύριες αποτελεσματικές παρεμβάσεις βασισμένες σε επιστημονικά δεδομένα:
- Περιορισμός της πρόσβασης στα μέσα αυτοκτονίας
- Αλληλεπίδραση με τα μέσα ενημέρωσης για υπεύθυνη αναφορά της αυτοκτονίας
- Προώθηση των κοινωνικο-συναισθηματικών δεξιοτήτων στους εφήβους
- Ανίχνευση, αξιολόγηση, διαχείριση και παρακολούθηση των ατόμων που επηρεάζονται από συμπεριφορές αυτοκτονίας
Βασικές αρχές
Όλα τα παραπάνω είναι απαραίτητο να συνδυαστούν με τις εξής βασικές αρχές:
- ανάλυση της κατάστασης
- συνεργασία πολλών τομέων
- ευαισθητοποίηση
- ενδυνάμωση
- χρηματοδότηση
- παρακολούθηση
- αξιολόγηση
Οι προσπάθειες πρόληψης της αυτοκτονίας απαιτούν συντονισμό και συνεργασία ανάμεσα σε πολλούς τομείς της κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένου του τομέα της υγείας και άλλων τομέων όπως η εκπαίδευση, η εργασία, η γεωργία, η επιχειρηματικότητα, η δικαιοσύνη, η νομοθεσία, η άμυνα, η πολιτική και τα μέσα ενημέρωσης. Αυτές οι προσπάθειες χρειάζεται να είναι ολοκληρωμένες και ενσωματωμένες, καθώς καμία μοναδική προσέγγιση μόνη της δεν μπορεί να έχει αντίκτυπο σε ένα τόσο σύνθετο θέμα όπως η αυτοκτονία.
Να θυμάσαι πως βοήθεια ζητάνε οι δυνατοί!
☎️ 1018 (αστική χρέωση) 24ωρη γραμμή παρέμβασης για την αυτοκτονία.
Πηγές:
Μπελεγρίνος, Σ., Ζάχαρης, Θ., & Φραδέλος, Ε. (2014). Η αυτοκτονία ως κοινωνικό και ψυχολογικό φαινόμενο. Scientific Chronicles/Epistimonika Chronika, 19(4).
*Φωτογραφία από Dan Meyers
