Ταξίδι στο Μαρόκο
Το Φεβρουάριο του 2019 πραγματοποίησα ένα μαγικό ταξίδι στο Μαρόκο. Ένα ταξίδι και ένα όνειρο που κυνηγούσα πέντε χρόνια. Μία οι συγκυρίες, μία οι άλλες προτεραιότητες, μία οι φίλοι που δεν ταίριαζαν οι άδειες και ο χρόνος, πέρασαν πέντε χρόνια και το Μαρόκο αντί να πλησιάζει, όλο και απομακρυνόταν, ώσπου αποφάσισα να πάω ως solo traveler!
Αν δεν έχεις ταξιδέψει ποτέ μόνος, θα στο πρότεινα, λοιπόν, χωρίς δεύτερη σκέψη! Οι λόγοι πάρα πολλοί. Θα γνωρίσεις πολλούς ανθρώπους και ίσως κάποιοι να γίνουν φίλοι σου! Ακόμα όμως και να μην κάνεις φιλίες με κανέναν, θα έχεις γνωρίσει καλύτερα τον πιο σημαντικό άνθρωπο στον κόσμο, τον ΕΑΥΤΟ σου!
Βρήκα ένα γκρουπ, το ίδιο τρελιάρηδες με μένα – δεν θα πήγαινα με τίποτα συντηρητικούς, βρήκα και καλή τιμή – γιατί όποιος ψάχνει, βρίσκει ευκαιρίες, και να ’μαι! Έτοιμη να ταξιδέψω μόνη σε άλλη ήπειρο! Καθόλου άγχος και πολύ χαλαρή, γιατί έτσι μόνο απολαμβάνεις τη ζωή!
Βέβαια ένα ταξίδι, όσο τέλειο και να φαίνεται στις φωτογραφίες, έχει και δυσκολίες και αρνητικά, γι’αυτό λέω να ξεκινήσω πρώτα από αυτά!
Η προετοιμασία
Πηγαίνοντας στο Μαρόκο και γνωρίζοντας ότι προετοιμάζεσαι να επισκεφτείς μια άλλη ήπειρο, καλό θα είναι να ρίξεις μια ματιά στο ίντερνετ, ώστε να είσαι προετοιμασμένος για το τί πρόκειται να συναντήσεις.
Αν ρωτήσεις εμένα θα σου περιέγραφα το Μαρόκο ως μια χώρα με πολλά χρώματα, απίστευτα τοπία και ως ένα ταξίδι στις τέσσερις εποχές, καθώς τα είδα όλα και χιόνι, και καλοκαίρι και άνοιξη και φθινόπωρο.
Κάποιος άλλος θα σου περιέγραφε την απογοήτευση του και θα σου έλεγε ότι δεν άξιζε (στα λέω γιατί κι εγώ πριν πάω άκουγα πολλούς να μου λένε «Σιγά τη χώρα. Πολύς ντόρος για το τίποτα»). Εγώ όμως φημίζομαι για ένα πράγμα… Αν βάλω κάτι στο μυαλό μου, κανείς και τίποτα δεν θα με κάνει να το αναιρέσω! Το Μαρόκο ήταν στη λίστα μου κι εγώ θα πήγαινα ούτως ή άλλως, για να σχηματίσω τη δική μου άποψη!
Σε όσους δεν άρεσε το Μαρόκο είναι γιατί μάλλον έχασαν την ουσία. Πήγαν “αδιάβαστοι” και εστίασαν περισσότερο στα πράγματα που δεν τους άρεσαν, κι έτσι πήραν το Μαρόκο με στραβό μάτι – λέω εγώ τώρα!
Ας τα πιάσουμε από την αρχή!
Το Μαρόκο δεν είναι μία χώρα πεντακάθαρη.
Μια ματιά στα αρνητικά
Στο κέντρο του Μαρακές υπήρχαν μυρωδιές όχι και τόσο ευχάριστες – όπως άλλωστε και σε άλλες πόλεις του κόσμου. Επίσης, ένα από τα πρώτα πράγματα που σου κάνει εντύπωση είναι ότι η πόλη έχει πολλές γάτες, πράγμα που αμέσως οδηγεί το μυαλό σου σε… ποντίκια και κατσαρίδες! Μπίνγκο!
Τα περισσότερα πράγματα τα πιάνουν με τα χέρια όπως το ψωμί, το οποίο το πουλάνε και χύμα – αφού δεν υπάρχουν φούρνοι. Όταν τρως λοιπόν ψωμί, δεν τολμάς να υπολογίσεις πόσοι το έχουν πιάσει πριν από εσένα!
Στην κεντρική πλατεία του Μαρακές, τη Τζεμάα ελ Φνα, υπάρχουν πολλοί πλανόδιοι και performer του δρόμου, οι οποίοι αν σε δουν να τους φωτογραφίζεις, σου ζητάνε χρήματα (μη φανταστείς πολλά, ένα με δύο ευρώ, αλλά σου ζητάνε!). Υπάρχουν κι εκείνοι που έχουν διάφορα πιθηκάκια και φίδια εξημερωμένα και που πάλι αν τους πλησιάσεις, θα προθυμοποιηθούν να σου δείξουν το νούμερο τους και να βάλουν πάνω σου τα φίδια ή τα πιθηκάκια για φωτογραφία, φυσικά όχι αφιλοκερδώς!
Από την άλλη μεριά της πλατείας, υπάρχει το γνωστό street food του Μαρακές. Φτηνό φαγητό δηλαδή του δρόμου. Κάποιοι τολμηροί το δοκίμασαν, εγώ όχι! Σε διαβεβαιώ όμως πως όσοι το τόλμησαν, δεν έπαθαν κάτι – τουλάχιστον δεν τους είδα εγώ να παθαίνουν! Το κακό εκεί είναι, ότι καθώς προχωράς ανάμεσα στους πάγκους του street food, χαζεύοντας, σου την πέφτουν όλοι μαζί, προκειμένου να σε πείσουν να φας στον δικό τους πάγκο. Σου την πέφτουν τόσο έντονα που σου κλείνουν το δρόμο κι αυτό είναι κάπως ενοχλητικό. Εκεί πρέπει να είσαι αυστηρός, απαντώντας έντονα “No thank you!” προσπαθώντας να συνεχίσεις το δρόμο σου και μη δίνοντας σημασία. Γενικά, δεν σε αγγίζουν, ούτε σε ακουμπάνε, σε περίπτωση που αγχώνεσαι με αυτό.
Φεζ
Στα σουκ του Μαρακές και της Φεζ, έχει πάρα πολύ κόσμο και ειδικά στο Μαρακές παράλληλα με τους πεζούς, πηγαινοέρχονται και άπειρα δίκυκλα και τρίκυκλα. Οπότε μην προετοιμάζεσαι για χαλαρή βόλτα, όπως στα σοκάκια του Μοναστηρακίου. Στη Μεντίνα της Φεζ, υπάρχουν 9.600 δρομάκια και είναι γεμάτα κόσμο και συνεπώς πολύ εύκολο να χαθείς. Εκεί χρειάζεσαι οπωσδήποτε τοπικο ξεναγό και τα μάτια σου δεκατέσσερα, μην τυχόν και τον χάσεις!
Και τέλος, μην περιμένεις ότι θα βρεις το ζεστο νεράκι που έχεις στο μπάνιο σου και θα κάνεις ατελείωτα αφρόλουτρα. Το νερό ή δεν θα έχει πίεση, ή θα έχει πιέση και θα είναι κρύο ή θα έχει πίεση και θα είναι καυτό. Νομίζω μια φορά στάθηκα τυχερή και το πέτυχα οκ. Η θέρμανση στα δωμάτια επίσης λίγο ιδιαίτερη… κλιματιστικά που δεν δούλευαν σωστά και λοιπά. Βέβαια εγώ πήγα και Φεβρουάριο, αν πας από Απρίλη και μετά θα τα γλιτώσεις αυτά… λογικά!
Φιου! Και αφού ξεπέταξα γρήγορα – γρήγορα τα αρνητικά, ας αρχίσω να περιγράφω τώρα τα ωραία!
Ααα! Ξέχασα να σου πω ότι το Μαρόκο όλο και ακριβαίνει, λόγω του ότι αυξάνεται ο τουρισμός του τελευταία συνέχεια! Φυσικά, ακόμα και τώρα που γράφω αυτό το άρθρο, παραμένει οικονομικότερο από την Ελλάδα.
Διαμονή σε riad
Στους Μαροκινούς δεν αρέσει να κάνουν εντύπωση και να προκαλούν. Είναι άνθρωποι χαμηλών τόνων. Έτσι τα περισσότερα riad (παραδοσιακό Μαροκινό σπίτι ή αρχοντικό μικρό με εσωτερικό κήπο ή αυλή) απ’έξω, είναι τόσο απλά που δεν σου γεμίζουν το μάτι. Μόλις όμως μπεις μέσα, μένεις με το στόμα ανοιχτό! Μεγάλοι χώροι, ευρύχωρα δωμάτια, ψηφιδωτά με συντριβάνια σε κάνουν να αναφωνήσεις ένα μικρό «Ουαου». Προτείνω, λοιπόν, να μείνεις σε κάποιο riad, κι όχι σε κάποιο ξενοδοχείο. Αυτό εξαρτάται βέβαια από το πόση άνεση προτιμάς και πόσο κοντά στους ντόπιους θες να έρθεις.
Τα περισσότερα riad έχουν πρωϊνό, και στο φτιάχνουν οι ίδιοι επι τόπου. Δεν στο σερβίρουν σε μπουφέ. Είναι λίγο αργοί βέβαια, με ρυθμούς Ικαριώτικους αλλά καθόλου τσιγγούνηδες. Σου φέρνουν και σου ξαναφέρνουν όσο κι αν ζητήσεις, φρέσκο και ζεστό! Το πρωινό τους αποτελείται κυρίως από γλυκές γεύσεις με τηγανίτες, μέλι, μαρμελάδες, κεϊκ, ψωμί, γιαούρτι, κρέπες. Τρώνε πολύ ψωμί και το διαθέτουν σε μεγάλες ποσότητες. Επίσης, στο νότιο Μαρόκο υπάρχουν πολλά ελαιόδεντρα, έτσι σχεδόν παντού – ακόμα και στο πρωινό – σερβίρουν ελιές.
Φαγητό
Όσον αφορά το φαγητό, η σπεσιαλιτέ τους είναι το ταζίν (tajine). Αυτός ο ιδιαίτερος τρόπος μαγειρέματος του κοτόπουλου, του μοσχαριού, του αρνιού, των λαχανικών στο πήλινο σκεύος με το κωνικό καπάκι. Όποια γεύση ταζίν και να δοκιμάσεις να ξέρεις ότι σερβίρεται σκέτο, δηλαδή αν παραγγείλεις ταζιν κότοπουλο με ελιές, θα σου έρθει κοτόπουλο με ελιές! Ούτε κους κους ως συνοδευτικό, ούτε πατάτες! Αυτά τα ζητάς έξτρα και τα φέρνουν ξεχωριστά. Εμένα προσωπικά τα πιάτα ταζίν, όσα και να δοκίμασα είτε κοτόπουλου, είτε λαχανικών, είτε με κεφτεδάκια, δεν με ενθουσίασαν. Με ενθουσίασε όμως η παστίγια (pastilla). Μαροκινή πίτα με φύλλο που μοιάζει με της μπουγάτσας, πασπαλισμένη με άχνη και μέσα είτε έχει λαχανικά (εγώ δοκίμασα παστίγια λαχανικών και έμεινα με το στόμα ανοιχτό), είτε κοτόπουλο. Ξέρω ότι δεν ακούγεται πολύ νόστιμη στην περιγραφή, αλλά η γεύση της είναι καταπληκτική. Αν τη δοκιμάσεις και σε καλό μαγαζί, θα με θυμηθείς!
Roadtrip
Το Μαρόκο είναι αρκετά μεγάλη χώρα με πολλά μέρη να δεις, οπότε σίγουρα θα χρειαστεί road trip και εσωτερικές πτήσεις για να κερδίσεις λιγο χρόνο με τις αποστάσεις! Αξίζει οπωσδήποτε η βόλτα με τις καμήλες στην έρημο Σαχάρα, και μία διανυκτέρευση σε καμπ εκεί. Οι σκηνές είναι φουλ εξοπλισμένες με κρεβάτια, πετσέτες και η κάθεμια έχει δική της τουαλέτα με ντους. Ελπίζω να είσαι τυχερός και να πετύχεις ξαστεριά! Εγώ πέτυχα πολύ κρύο και ουρανό συννεφιασμένο. Πραγματικά όμως πολύ κρύο, σε σημείο που κοιμήθηκα με ισοθερμικό! Να δοκιμάσεις οπωσδήποτε το “τζιπάκι του τρόμου”, – την οδήγηση στην έρημο με τα 4×4-, φυσικά όχι να οδηγήσεις εσύ, αλλά εκείνοι! Εσύ φρόντισε να δεθείς και να κρατιέσαι καλά για να μη χτυπήσεις κατά την προσγείωση από τους αμμόλοφους! Η φάση είναι σαν λούνα παρκ.
Δεν ξέρω πόσες διαδρομές υπάρχουν για την έρημο και από πού θα ξεκινήσεις, σε ενημερώνω απλά ώστε να είσαι προετοιμασμένος ότι πρόκειται για ένα πολύωρο ταξίδι και δύσκολο γιατί έχει στροφές, ανηφόρες, κατηφόρες. Εμείς ξεκινήσαμε από τη Φεζ (Fes) και κάναμε ταξίδι 10 ωρών (μαζί με τις στάσεις), για να φτάσουμε στη Μερτζούγκα (Merzouga), από όπου μας παρέλαβαν οι καμήλες για να διευσδύσουμε στα άδυτα της Σαχάρας!
Ωρα για Argan Oil
Πιστεύω ότι αξίζει επίσης το road trip στην οροσειρά του Άτλαντα! Εκεί κάπου θα ανακαλύψεις και τον γυναικείο αγροτικό συνεταιρισμό του Argan Oil! Οπουδήποτε αλλού απλά μην αγοράσεις Argan! Μόνο στο συνεταιρισμό βρίσκεις το αυθεντικό, το οποίο είναι βέβαια και ακριβό! Θα σου εξηγήσουν κιόλας και τη διαδικασία εξαγωγής του ελαίου από τα κουκούτσια του φρούτου του δέντρου Argania Spinosa ( δέντρο της ζωής), που φύεται στο Μαρόκο. Ήξερες ότι το Argan Oil τρώγεται και χρησιμοποείται και στη μαγειρική, αρκεί να είναι τα κουκουτσια καβουρδισμένα; Εγώ όχι… Φυσικά και δεν τρώγεται αυτό που βάζουμε στο σώμα και στα μαλλιά γιατί τα κουκούτσια του είναι ακαβούρδιστα! Μην το δοκιμάσει κανείς κι έχουμε άλλα…
Καζαμπλάνκα και λοιπά #not
Στην Καζαμπλάνκα δεν καταφέραμε να πάμε… εννοώ δεν προλάβαμε και επομένως δεν είδαμε καθόλου το Μαρόκο από τη μεριά του Ατλαντικού, oπότε ούτε και την πόλη Εσσαουίρα (Essaouira). Αξίζει κι αυτή η βόλτα, όχι τόσο για την Καζαμπλάνκα, όσο για τις υπόλοιπες! Επίσης δεν επισκεφτήκαμε την διάσημη μπλε πόλη του Μαρόκου, την Σεφσαουέν (Chefchaouen). Μείναμε 8 μέρες στο Μαρόκο και ο χρόνος δεν μας έφτασε να πάμε κι εκεί.
Η διαδρομή που διανύσαμε ξεκινούσε από Μαρακές (Marrakesh), κατέληγε Φεζ (Fes) με αεροπλάνο και μετά όλα τα υπόλοιπα road trip! Από Φεζ συνεχίσαμε για Μερτζούγκα όπου διανυκτερεύσαμε ένα βράδυ στη Σαχάρα. Στο ενδιάμεσο όμως περάσαμε κι από Ερ-Ρασίντια (Errachidia), Αουφους (Aoufous) και κοιλάδα Ζιζ (Ziz Valley), πραγματικές οάσεις στη μέση της ερήμου. Δεν σταματήσαμε γα να περπατήσουμε μέσα στις πόλεις, παρά μόνο για φωτογραφίες από ψηλά.
Σαχάρα
Μετά την διανυκτεύρεση στη Σαχάρα, ξεκινήσαμε για την κοιλάδα Νταντές (Dadès), μια πολύ γνωστή κοιλάδα του Μαρόκου, κυρίως για το τοπίο το οποίο προσφέρει, την οποία πολλοί παρομοιάζουν με το Grand Canyon. Τα επιβλητικά βράχια, οι απότομες στροφές, το υψόμετρο, σε συνδυασμό με τη φύση, δημιουργούν εικόνες απίστευτες. Το φαράγγι είναι από τα πιο εντυπωσιακά που έχω δει και καλύτερα να το προλάβεις πριν τη δύση του ηλίου! Στην κοιλάδα του Νταντές μην παραλείψεις το Monkey Fingers ή αλλιώς cliffs of Tamlalt και την ευκαιρία να θαυμάσεις τί έχει φτιαξει η φύση!
H κοιλάδα των Ρόδων
Kατεβαίνοντας από την κοιλάδα, η οποία ουσιαστικά βρίσκεται στην οροσειρά του Άτλαντα, η επόμενη στάση μας ήταν στην κοιλάδα των Ρόδων (Kalaat M’Gouna). Γνωστή για τα άφθονα τριαντάφυλλά της και το ροζ χρώμα που τη χαρακτηρίζει κυρίως τον Μάιο που ανθίζουν! Οπωσδήποτε να κάνεις στάση και να αγοράσεις ροδόνερο ή κρέμες σώματος/ χεριών και λοιπά! Τις φτιάχνουν οι ίδιοι με φυτικά συστατικά και είναι καταπληκτικές! Μετάνιωσα που αγόρασα μόνο μία κι όχι πιο πολλές!
Ουαρζαζατ
Συνεχίζοντας, φτάνουμε στην επόμενη πόλη την Ουαρζαζατ (Ouarzazate). Εκεί βρίσκεται το Hollywood του Μαρόκου και έχουν γυριστεί στα στούντιο αυτής της πολής πολλές γνωστές ταινίες όπως ο Λόρενς της Αραβίας, ο Μονομάχος, Αστερίξ και Οβελίξ κ.α.. Τα γυρίσματα ταινιών εκεί δίνουν δουλειές σε πολύ κόσμο και κάνουν την περιοχή να αναπτύσσεται όλο και περισσότερο. Λίγο πιο κάτω από την Ουαρζαζατ, βρίσκεις την Αΐτ-Μπεν-Χαντού (Kasbah Ait Ben Haddou). Εκεί έχουν γυριστεί κάποια επεισόδια από τις πρώτες σεζόν της σειράς Game of Thrones (όταν η Νταινέρυς βρισκόταν στο Νότο). Aξίζει να την περπατήσεις, να ανέβεις στο πιο ψηλό σημείο και να βγάλεις τέλειες φωτογραφίες!Η ομορφιά αυτής της πόλης είναι τόσο ιδιαίτερη, που δεν ήξερα πού να σταθώ και τί να πρωτο – φωτογραφίσω.
Γενικά, το Μαρόκο κρύβει ιδιαίτερες ομορφιές και χρώματα. Κρύβει τοπία που δεν βλέπεις συχνά και για να αποκτήσεις μία πιο ολοκληρωμένη άποψη, χρειάζεται οπωσδήποτε road trip και διάθεση για άπειρα χιλιόμετρα και εικόνες. Αν δεν είχαμε κάνει road trip θα έχανα πολλά από όσα είδα κι από όσα σου περιέγραψα.
Βόλτα με αερόστατο
Επίσης, δοκίμασα και τη βόλτα με αερόστατο. Κατά την άποψη μου, λοιπόν, δεν άξιζε για πολλούς και για διάφορους λόγους. Όσοι έχουν δοκιμάσει ελεύθερη πτώση θα βρουν το αερόστατο, πολύ μέτριο έως και ουδέτερο. Ακόμη ήταν πολύ ακριβό αδικαιολόγητα! Πληρώσαμε 170 € / άτομο κι αυτό επειδή μαζευτήκαμε 14 άτομα, ειδάλλως ήταν ακόμα πιο ακριβό! Και τέλος, πέρα από την ανατολή του ηλίου που είδαμε, σαν τοπίο δεν είχε τίποτα το ενδιαφέρον. Πετούσαμε πάνω από μία πεδιάδα κι αυτό ήταν όλο. Μπορώ να σου πω ότι βαρέθηκα κιόλας. Το αερόστατο αξίζει όταν πετάς πάνω από τοπία, όπως στην Καππαδοκία, κι ίσως να αξίζει να το δοκιμάσεις εκεί!
Κλείνοντας, να σου πω ότι οι Μαροκινοί είναι αρκετά φιλικοί, ευγενικοί και εξυπηρετικοί, με ρυθμούς αργούς και χαλαρούς! Γι’αυτό ΠΡΟΣΟΧΗ στο αεροδρόμιο!!! Ακόμα κι αν έχετε κάνει check-in, να είστε εκεί οπωσδήποτε 2,5 ώρες νωρίτερα !!! Έχει τόσο κόσμο και τόσους ελέγχους που και πρώτος να είσαι στο check-in και πάλι αργείς!
Το προτείνω αυτό το ταξίδι ανεπιφύλακτα, αρκεί να το οργανώσεις πολύ καλά!
Καλό ταξίδι, λοιπόν, και καλή απόλαυση!
*Φωτογραφία από Sergey Pesterev
